Peter van Roosmalen opent de bijeenkomst om 19.35 uur. Er zijn ca. 80 bezoekers, waaronder vele studenten van AKI Artez, Hogeschool voor de kunsten, waar we vanavond te gast zijn. Vanavond staat de “tiny house movement”, langzamerhand een hype in de Verenigde Staten, op het programma van het Architectuurcentrum Twente. Het architectuurcentrum besteedt aandacht aan dit snel populair wordende onderwerp middels een ideeënprijsvraag waarin amateurs en professionals worden uitgedaagd om een ontwerp te maken voor een “tiny house”.

Voordat Peter het woord geeft aan moderator Robert ten Dam, benoemt en bedankt hij de subsidiënten en sponsoren van het architectuurcentrum. Zonder hen was het niet mogelijk om ieder jaar weer een interessant programma neer te zetten. Peter wijst nog even op de mogelijkheid van een vrije gift of van het aangaan van een donateurschap. Alle informatie hierover, alsmede het programma van het Architectuurcentrum Twente is te vinden op www.architectuurcentrumtwente.nl

Robert ten Dam, architect te Diepenheim en lid van de programmaraad van het Architectuurcentrum Twente treedt vanavond op als moderator. In Nederland is “the tiny house movement” ontstaan in de tachtiger jaren in Almere toen daar het project “ongewoon wonen” plaats vond. De uitdaging is om woonconcepten te ontwikkelen die ingaan tegen de geldende regels en voorschriften. Het Architectuurcentrum Twente geeft deze uitdaging vorm middels een ideeënprijsvraag voor zowel professionals als amateurs. Vanavond is vooral bedoeld om inspiratie op te doen en om iets te proeven van de sfeer die tot “the tiny house movement” in de USA heeft geleid.

De film “tiny, a story about living small” wordt getoond. De film verhaalt van de verwerkelijking van een droom om zonder technische kennis een mobiel tiny house te realiseren. Het is een zoektocht naar “basics” met allerlei slimme, ruimtebesparende (interieur)oplossingen. Een klein huis past in de algemene trend naar “tiny”, zie bijv. de opkomst van de Smart in de autoindustrie. Mobiel is ook “hot”. Middels bijv. mobiele zonnepanelen kan voorzien worden in onafhankelijkheid van bestaande (starre) infrastructuur.

In de pauze, na de film, is er een mogelijkheid om het mobiele tiny house van Dimka Wentzel uit Arnhem, dat buiten staat opgesteld, nader te bekijken. Dit huis is nog net te verplaatsen met een (flinke) personenauto met BE-rijbewijs. In Nederland is alleen plaatsing op een camping toegestaan.

Na de pauze komen broer en zus Laurens en Lena van der Wal aan het woord. Zij hebben gezamenlijk het buro Walden opgericht, dat zich specialiseert in het gedachtengoed achter en het ontwerp van kleine huizen. Het buro manifesteert zich als een kenniscentrum op dit gebied met een regelmatig blog op www.tinyhousenederland.nl. Tiny House Movement is meer dan huisvesting, het is een gedachtengoed en een leefwijze. Kwaliteit (van leven) gaat boven kwantiteit.

Aan de orde komen:

- het ontstaan van de Tiny House Movement (THM)

- de context, het breder perspectief (is het wel iets nieuws?)

- de ontwerpopgave (mobiel (op wielen) of stationair ?)

- THM in Nederland.

In de USA was jaren een steeds groter wordende eigen woning de trend. Per persoon kwamen steeds meer m2 woonoppervlakte. Die trend lijkt tot een einde te zijn gekomen. Orkaan Catrina (New Orleans) was daarbij een trigger, de financiële crisis, waardoor eigenaar/bewoners hun woonlasten niet meer konden betalen (en de sleutel van hun huis inleverden bij hun bank, maar vervolgens geen dak meer boven hun hoofd hadden) deed de rest. In 2015 was de Tiny House jamboree een groot succes.

Huisvesting is van oudsher gericht op een “tiny house”, veelal ook mobiel vanwege de nomadische leefwijze van de bewoners. In Japan zijn tiny houses populair vanwege het gebrek aan ruimte in de dichtbevolkte binnensteden. Goed voorbeeld zijn de uitwisselbare gestapelde tiny houses van 2,5x4=10m2. In 1872 bouwde Henry David Thoreau tiny houses om de éénwording met de natuur te bevorderen.

Tegenwoordig zijn tiny houses vaak 2^e huisjes, bijv. in volkstuintjes. In de huidige economie hoeven werk- en woonplek niet meer fysiek in elkaars nabijheid te zijn. De digitale wereld ontkoppelt werken en wonen, er ontstaan digitale nomaden, zonder vaste fysieke werk- en woonplek. Een klein huis heeft een beperkte ecologische voetafdruk, en bevordert dus de duurzaamheid (sustainable housing, o.a. middels containerwoningen).

Buro Walden onderscheidt 3 categoriën tiny houses:

- micro, tot ca 6 m2

- tiny, tot ca. 15 m2

- small, tot ca. 50 m2

Tiny House On Wheels (thow) komt voort uit de wens om mobiel te zijn, maar ook omdat (in Nederland) de geldende bouwschriften kleine huisjes niet toestaan. Mobiele huisjes moeten passen binnen de RDW-voorschriften om op de openbare weg te mogen: gewicht max. 3.500 kg, breedte max. 2,55 m1, hoogte max. 4 m1. Het ontwerp van een tiny house is een uitdagende opgave. Diverse dakvormen komen voor, en (vooral in de VS) een al dan niet overdekte buitenruimte. Aansluiting op de nutsvoorzieningen cq, zelfvoorzienende uitvoering, is eveneens een punt (mobiele PV-panelen, opvang regenwater, composttoilet, houtkacheltje). Duurzaamheidsprincipes als cradle-to-cradle, designed-for-deconstruction, biobased, blue-economy worden veel toegepast. Met de indeling moet creatief worden omgegaan (wegklapbare wanden, plafonds, meubels etc.)

Wonen in een tiny house vraagt om “ontspullen”, het opruimen van spul dat al veel te lang bewaard werd. Dit is noodzaak vanwege de beperkte ruimte. Als grote ontspuller wordt het boek ‘The Life-Changing Magic of Tidying Up’ van Marie Kondo aanbevolen

Tips en tricks bij het ontwerp van een klein huis.

- uittekenen schaal 1:1 (stoepkrijt)

- tijdig “ontspullen”, en tijdig lijst maken met wat echt bewaard blijft.

- kennis delen en samenwerking zoeken

- (in Nederland) maak gebruik van de Nederlandse designcultuur

- (in Nederland) te klein voor het geldende bouwbesluit (daarom mobiel)

- (in Nederland) alleen op campings is standplaats toegestaan

- financiering (hypotheek) is lastig

- verzekering is lastig

Tiny houses lenen zich voor zelfbouw.

De kansen liggen in:

- duurzaamheid

- betaalbaarheid

- (tijdelijke) inpasbaarheid bij leegstand, bij braakliggende terreinen, op niet-gebruikte pleinen

- past in de huidige tijdgeest/levensstijl.

Architect Renzo Piano ontwierp een commercieel micro house van 6 m2.

In de aansluitende discussieronde komt naar voren dat tiny houses afwijken van de bekende caravan. De caravan wordt altijd geassocieerd met vakantie en mooi weer. Wonen in een tiny house is een levensstijl. Bij een tiny house is buitenruimte nodig. Een gemiddelde (kleine) kavel heeft bij bebouwing met een klein huis altijd meer buitenruimte dan bij bebouwing met een “normaal” huis.

Er is een “psychologische” ondergrens in afmeting. Je moet wel gelukkig kunnen zijn in je kleine woning. Maar wanneer is die grens bereikt?

Vervolgens komt Marjolein Jonker (“marjolein-in-‘t-klein”) aan het woord. Marjolein (40) is een buitengewoon enthousiaste pleitbezorger van tiny houses en de levensstijl die wonen in een tiny house meebrengt en uitstraalt. Haar droom is om in het voorjaar van 2016 in een mobiel tiny house in Nederland te wonen. Thans woont zij nog in Langendijk (Noord Holland) en heeft zij een kantoorbaan in Alkmaar. Samen met buro Walden is het ontwerpproces van haar mobiele tiny house goeddeels afgerond. Meer over Marjolein en haar droom: www.marjoleininhetklein.com (ondertitel 'op weg naar leven in een tiny house in Nederland').

Tenslotte licht architect Ruud van der Koelen, lid van de programmaraad van het Architectuurcentrum Twente de prijsvraag “smalle beurs-kleine huisjes” toe. De opgave is het ontwerp van een kleine, compacte en betaalbare wooneenheid, waarbij op inventieve wijze wordt omgegaan met:

- het woonprogramma

- de interactie met de omgeving

- de materialisering

- het interieur

- het budget

De ingediende ontwerpen worden op 7 en 8 november gepresenteerd in de Performance Factory (voormalig Polaroid fabrieken) in het centrum van Enschede, tijdens het zgn. Frankenstein Festival.

Na de presentatie vindt de jurering plaats met een slotbijeenkomst/prijsuitreiking in januari 2016.

De prijsvraag staat open voor zowel professionals (geldprijs ad € 1.000) als amateurs (tegoedbonnen voor bouwmaterialen ad € 1.000).

Het Architectuurcentrum Twente organiseert deze prijsvraag in samenwerking met dagblad TC Tubantia. Naast de juryranking wordt er ook een publieksprijs uitgereikt.