Duurzame, schone energie, dat wil toch iedereen? Toch blijkt het nog een enorme opgave om de gestelde duurzaamheidambities op landelijk, provinciaal en gemeentelijk niveau gerealiseerd te krijgen. De provincie Overijssel formuleerde enkele jaren geleden de ambitie om voor 2020 het aandeel hernieuwbare energie te vergroten naar 20%. Of het realistisch is dat de provinciale doelstelling van een aandeel van 20% hernieuwbare energie te halen is, wordt nu al betwijfeld.
Toch is de opmars van duurzame energie ook in Twente onstuitbaar. Op verschillende schaalniveaus worden initiatieven ontplooid om gebruik te maken van alternatieve energievormen: van bewoners die op eigen initiatief of in een collectief overgaan tot de aanschaf van zonnepanelen, tot initiatieven voor de inpassing van grootschalige zonneparken, windturbines en warmteopslag in de bodem. Al deze initiatieven hebben naast economische motieven ook duidelijke ruimtelijke en sociale implicaties. Doordat er op verschillende schaalniveaus gewerkt wordt aan de decentralisatie van Twentse energiebehoefte ontstaan tegelijkertijd vragen over wat de effecten zijn voor ruimtelijke kwaliteit en de sociale samenhang. Te pas en te onpas worden dakvlakken, vaak vergunningsvrij, voorzien van zonnepanelen. De inpassing van zonnepanelen gaat hierbij voorbij aan welstandsregimes en levert in veel gevallen een rommelig straatbeeld op. Is dit de prijs die betaald moet worden voor een nieuw vormen van duurzaamheid?
Op een wat grootschaliger niveau zijn er diverse projecten in voorbereiding voor de realisatie van zonneparken, het gebruik van warmteopslag in de bodem en de oprichting van windturbines. Veelal ontstaan er rondom deze initiatieven stevige discussies op het gebied van esthetica en ruimtelijke kwaliteit. Waarom zouden windturbines niet gecombineerd kunnen worden met natuurlandschappen of industriegebieden naast snelwegen? Vormt het Twentse coulisselandschap niet een perfecte natuurlijke camouflage voor grootschalige zonneparken? Wellicht vormen deze projecten zelfs nieuwe economische dragers voor stad- en landschapontwikkeling. En wellicht kunnen ook deze projecten bijdragen aan nieuwe vormen van sociale duurzaamheid (eco-noaberschap?).
Deze vragen vormen voor het Architectuurcentrum Twente de aanleiding om in 2014 uitgebreid aandacht te schenken aan deze actuele problematiek.
Kilowatt, Megawatt en Gigawatt
In drie deelactiviteiten genaamd ‘Kilowatt’, ‘Megawatt’ en ‘Gigawatt’ worden vragen op verschillende schaalniveaus geadresseerd en beantwoord. Bij ‘Kilowatt’ gaat het met name om energiesystemen op woningniveau. Bij ‘Megawatt’ gaat het meer over wijken en gebieden en bij ‘Gigawatt’ gaat met name om grootschalige energievormen met regionale betekenis.